21. Gün Combo Testi Nedir?
21. gün combo test, HIV ile bulaşma olan veya bulaşma ihtimali olan hastaların teşhisinde kullanılan testin adıdır. 4. Jenerasyon HIV testi olarak da bilinmektedir. Reaktif gelen sonuçlar doğrulama testi western blot ile doğrulanmalıdır. HIV enfeksiyonunun tanısında HIV-1 ve HIV-2’ye özel antikorların veya antikor ile birlikte HIV-1 P24 antijeninin de belirleyen ELISA yöntemi ile çalışılan testlerdir. 21. gün combo testlerin duyarlılığı diğer yöntemlerle çalışılan testlerden daha fazladır ve hastalık bulaşan bireylerin erken teşhisinde çok önemlidir.
Bazı combo testler reaktif gelen sonucun antijen ya da antikordan kaynaklı olup olmadığını gösterebilmektedir. Aktif olarak virüs kopyalanmasının olduğu ve yüksek virüs konsantrasyonu sebebi ile bulaşıcılığın fazla olduğu pencere döneminde antikor testleri negatif olabilmektedir. Bu durumda antijen ve antikoru aynı anda saptayan combo testler yanlış negatif sonuçları engellemiş olmaktadır.
21. gün combo testleri artık Avrupa ülkelerinde rutin olarak çalışılmaya başlanmış ve sadece HIV antikoru saptayan testlerin kullanımı tamamen ortadan kaldırılmıştır.
AIDS 1981 yılında ilk kez Amerika Birleşik Devletleri’nde genç eşcinsel sağlık personeli ve homoseksüel erkeklerde Pnömoni ve Kaposi sarkomu olgularının artışıyla tanımlanmıştır. Daha sonraları ise hemofili hastaları, kan nakilleri sonrası, eşcinseller arasında görülmüştür. Afrika’da 1986 yılında HIV’nin farklı antijenik yapıya sahip varyasyonu izole edilmiştir. HIV virüsleri artık HIV-1 ve HIV-2 olarak ikiye ayrılmıştır.
HIV tanı testleri, 1985 yılında kullanılmaya başlanmıştır ve gelişen teknolojilerle yeni test yöntemleri geliştirilmeye devam edilmektedir.
Bu zamana kadar 40 milyon civarında kişinin hayatını kaybetmesine yol açan AIDS hastalığının sonlandırılması için UNAIDS 90-90-90 HIV hedeflerini oluşturmuştur ve 2020 yılında hayata geçireceklerdir. Program 2030 yılında sıfır yeni hastalık hedeflemektedir. 90-90-90 hedefleri; HIV bulaşan bireylerin %90’ını belirlemek, Antiretroviral tedavinin %90’a ulaşmasını sağlamak ve bu tedavinin %90 başarıya ulaşmasıdır.
21.Gün Combo Testi Güvenilirliği Nedir?
Testin güvenilirliği şüpheli temastan sonraki 21. günde ortalama %95-96’dır.
21. Gün Combo Testi Neden Yapılır?
HIV tanısı koymak amacıyla yapılan testlerin pozitif olabilme süreci her test için farklıdır. 1. nesil HIV testleri IgG antikorlarının varlığı ortalama 35-45 gün arasında pozitif olabilmektedir. 2. nesil ELİSA testleri insan IgG antikorlarının varlığını saptamakta kullanılır ve 25-35 gün arasında pozitiflik görülmektedir. 3. nesil ELİSA testleri IgM ve IgG antikorlarının varlığını göstermek için yapılır. 20-30 gün arasında sonuç pozitif olabilmektedir. 4. nesil ELİSA testi yani 21. gün combo testi IgG ve IgM antikorları ve p24 antijenlerini saptamakta kullanılır ve 15-20 gün arasında pozitif sonuç vermektedir. Western blot testi, doğrulama testi olarak yapılmaktadır. 45-60 gün arasında kesin pozitif sonuç vermektedir. HIV RNA testi, HIV nükleik asitlerinin tespitinde kullanılır ve 5-15 gün arasında sonuç alınabilmektedir.
21. gün combo testi, HIV tanısında önemli bir testtir. Protein 24 antijeni oluşma süresi bazı durumlarda 1-2 ay gibi bir süreyi bulmaktadır. Bu durumda sadece p24 antijen testi negatif çıkacağı için HIV ile bulaşmış hastaların tanısının koyulması zaman alacaktır ve pencere döneminde teşhis edilme şansı da ortadan kalkmış olacaktır. Combo testte ise eğer hasta HIV ile bulaşmış ise antikor üretimi başlanmış olacaktır ve erken teşhis için şans doğacaktır. Bu nedenle 21. gün combo testin yapılması önemlidir. Daha sonraki tedavi süreçlerinin olumlu seyretmesini sağlamaya yardımcı olacaktır. Yetişkinlerde ve 18 ayını geçmiş bebeklerde 21. gün combo testi yapılmaktadır.
Erkek erkeğe girilen korunmasız cinsel ilişki, damar içi ilaç bağımlılığı ve ortak enjektör kullanımı, HIV pozitif kişi ile cinsel ilişkiye girmek, HIV görülme oranı yüksek olan ülkelerde yaşamak veya seyahat etmek, şüpheli temas durumu, zührevi hastalık teşhisi koymuş kişilerle cinsel temas sonrasında 21. gün combo testi yapılabilmektedir.
21. Gün Combo Testi Fiyatı
21. gün combo testi için internet ortamında fiyat bulunması yasaklanmıştır. Ulusal araştırma laboratuvarları, Sağlık Bakanlığı onaylı doğrulama laboratuvarları, bölge ve şehir hastaneleri, eğitim araştırma hastaneleri ve özel laboratuvar ve hastaneler araştırılarak combo test için fiyat öğrenilebilmektedir. Devlete bağlı hastanelerde ücretsiz olarak sosyal sigortalar kapsamında yaptırılabilmektedir. Bazı özel sağlık kuruluşları ücretsiz danışmanlık hizmeti vererek hastalık hakkında bilgi sahibi olmayı sağlamaktadır.
21. Gün Combo Testi Ne Kadar Güvenlidir?
Testin güvenilirliği şüpheli cinsel ilişki veya temastan sonraki 21. günde ortalama %95-96’dır. Çıkan reaktif sonuçlar mutlaka doğrulama testine tabi tutulmalıdır. 21. gün combo test, ELİSA yöntemi ile hassasiyeti yüksek olarak çalışılmaktadır. Yüksek hassasiyetli çalışıldığı için hastalarda var olan diğer antikorlar ile etkileşim sebebiyle yanlış pozitif sonuç alınabilmektedir. Bu durumda doğrulama testi ve HIV RNA PCR testi yapılmalıdır.
Hatalı pozitif sonuçlar bile doğrulama testine alındığı için testin güvenilirliğinden şüphe duyulmaması gerektiğinin göstergesidir. Hatalı negatif sonuç hastalığın pencere döneminde çok nadir olarak %0,1 gibi bir ihtimalle olabilmektedir. Böyle durumlarda hastanın klinik bulguları iyi olarak değerlendirilmelidir. Ancak doktorun dikkatli olması gerekmektedir. Eğer HIV bulaşmasından şüpheleniyorsa testin tekrar edilmesini önerebilir veya doğrulama testine gerek duyabilmektedir.
21. gün combo testinin yapıldığı laboratuvarlar ulusal ve uluslararası kalite kontrol programları tarafından izlenmektedir. Test çalışılan tam otomatik analizörlerin günlük, haftalık ve aylık bakımları zamanında yapılmaktadır ve bu bakımlar kalite yönetim sistemi tarafından kayıt altına alınmaktadır. Cihazların bulunduğu ortamın ısı ve nem takipleri yapılmaktadır. Kullanılan reaktiflerin son kullanma tarihleri ve reaktifin kullanılabilirlik durumu titizlikle kontrol edilmektedir. Uygulama ve raporlama hatalarını minimum seviyede tutmak için bütün reaktifler kit kullanım talimatlarına uygun olarak kullanılmaktadır.
21.Gün Combo Testi Ne Zaman Yapılır?
HIV testleri doğru zamanda doğru test seçimi ile yapılmalıdır. Aksi durumlarda hatalı sonuçlar alınabilmektedir. 21. gün combo testi ilk olarak şüpheli temastan itibaren 14. gün ile 28. gün arasında yapılmalıdır. Reaktif sonuçlarda sonrasında doğrulama testi ve HIV viral yük testi ile tedavi süreci izlenmektedir.
HIV Tanısını Koymada Erken Tanının Önemi
HIV bulaşmasından sonraki dönemde erken tanı hastalığa bağlı ölüm oranlarının azaltılmasında çok önemlidir. Hastaların yaşam standartlarının yükseltilmesi, bulaşma oranlarının düşürülmesi için erken tanı hastalıkla savaşmakta son derece önemlidir. AIDS’e bağlı olarak ölüm ve bulaşma oranlarındaki azalma 1996 yılındaki Antiretroviral ilaçların kullanılmasıyla başlamıştır. Bu amaçla Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Hastalık Kontrol Önleme Merkezi (CDC) olguların mümkün olan en kısa süre içinde erken tespit edilmesinin ve buna teşvik edici düzenlemelerin yapılmasını önermektedir.
21. Gün Combo Testi Nerede Yapılır?
21. gün combo testi, Türkiye’de bölge hastaneleri, eğitim araştırma hastaneleri, şehir hastanelerinde, Sağlık Bakanlığı’ndan onay almış doğrulama laboratuvarları, Halk sağlığı laboratuvarları ve ulusal referans laboratuvarları tarafından yapılmaktadır.
HIV tanı testlerinin yapılmasında Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen 5C kurallarına uyulması zorunludur. Bu kurallar; hastanın rızasının alınması, hasta mahremiyeti, doğru test sonucu, tedavi, bakım ve önleme servisleri ile bağlantı kurma ve danışmanlıktır.
21. gün combo testi dahil olmak üzere HIV testi yapan merkezler test ile birlikte, test öncesi ve sonrası danışmanlık hizmeti vermekle sorumludur.
